Bán hàng đa cấp là gì? Cách nhận biết đa cấp lừa đảo và hợp pháp

Hiện nay, ‘đa cấp’ là mô hình kinh doanh gây nhiều tranh cãi, có mặt trong nhiều lĩnh vực và thu hút không ít người tham gia. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ bản chất thực sự của hình thức bán hàng này và cách phân biệt giữa đa cấp hợp pháp với lừa đảo. Vậy bán hàng đa cấp là gì, hoạt động như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

1. Bán hàng đa cấp là gì?

Bán hàng đa cấp là hình thức kinh doanh có mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh. Trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích về mặt vật chất khác (được gửi hàng mẫu, quà tặng kèm, voucher,...) từ việc kinh doanh của mình và của những người trong cùng mạng lưới. 

Hiện nay, mô hình bán hàng đa cấp đã được chấp nhận ở Việt Nam, tuy nhiên đơn vị kinh doanh cần đảm bảo các điều kiện sau: 

• Doanh nghiệp đã được cơ quan có thẩm quyền cấp chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp mới có thể kinh doanh theo phương thức này.

• Kinh doanh bán hàng đa cấp chỉ được thực hiện đối với hàng hóa, đối tượng không phải hàng hóa đều bị cấm. 

Bán hàng đa cấp thực chất là mô hình bán hàng gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó những người tham gia sẽ bán sản phẩm trực tiếp đến khách hàng. 

2. Đặc điểm của kinh doanh bán hàng đa cấp

Sau khi tìm hiểu khái niệm bán hàng đa cấp là gì, bạn đừng bỏ qua một số đặc điểm nổi bật của mô hình này: 

• Là hình thức bán lẻ hàng hóa: Các công ty bán hàng đa cấp có thể là đơn vị trực tiếp sản xuất, tiếp thị và bán sản phẩm. Do vậy họ cần một hệ thống người tham gia để giới thiệu sản phẩm và bán hàng. 

• Người tham gia bán hàng sẽ nhận tiền hoa hồng: Những người tham gia sẽ được hưởng tiền hoa hồng trực tiếp dựa trên doanh số bán sản phẩm và tiền hoa hồng gián tiếp từ doanh số của những người họ tuyển dụng vào mạng lưới đa cấp. 

• Mạng lưới phân phối đa cấp: Việc bán hàng thực hiện bởi mạng lưới người tham gia với nhiều nhánh, nhiều cấp khác nhau. Theo đó, trong hoạt động bán hàng đa cấp không có các đại lý, nhà phân phối, siêu thị,... mà chỉ gồm những người tham gia trực tiếp giới thiệu và bán hàng. 

• Có thể áp dụng đa dạng sản phẩm, dịch vụ: Bán hàng đa cấp có thể phù hợp với nhiều ngành hàng khác nhau như gia dụng, nội thất, thiết bị điện, bảo hiểm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng,... 

3. Các mô hình bán hàng đa cấp

Mô hình kinh doanh đa cấp được chia thành ba loại là mô hình đều tầng, mô hình nhị phân - ma trận và mô hình bậc thang ly khai. Cụ thể như sau: 

3.1. Mô hình đều tầng

Mô hình đều tầng hay còn được gọi là sơ đồ một cấp, cho phép người tham gia tự do tuyển dụng thành viên vào nhóm. Họ sẽ nhận được tiền hoa hồng bán hàng của toàn bộ nhóm, không phân biệt cấp bậc. Tuy nhiên, mô hình này thiếu tính bền vững, dễ dẫn đến tình trạng trả hoa hồng vượt qua giá trị sản phẩm và có thể tiềm ẩn nguy cơ lừa đảo.  

3.2. Mô hình nhị phân - ma trận

Mô hình nhị phân trong bán hàng đa cấp là hình thức người tham gia chỉ được tuyển dụng tối đa hai người là nhánh trong chuỗi đa cấp và cả hai nhánh này đều phải phát triển đồng đều. Trường hợp có một nhánh yếu hơn, người tham gia không được nhận hoa hồng hoặc sẽ nhận hoa hồng từ nhánh yếu hơn. 

Mở rộng từ mô hình bán hàng đa cấp nhị phân, mô hình ma trận cho phép người tham gia tuyển dụng nhiều người hơn. Tuy nhiên, tính bền vững của mô hình này thấp do sự phát triển không đồng đều giữa các nhánh, dẫn đến phân cấp và tạo ra mô hình kim tự tháp. Được biết, mô hình kim tự tháp cho phép các cấp tuyển dụng thêm nhánh mới, tạo thành một hệ thống phân cấp. Cấp lớn với số lượng người ít hơn các nhánh và nhận được hoa hồng nhiều hơn từ những người họ tuyển dụng. 

3.3. Mô hình bậc thang ly khai

Mô hình bậc thang ly khai nổi bật với sự phân chia cấp bậc và mức hoa hồng rõ ràng, nhờ đó tính mở rộng cao. Các cấp có thể xây dựng nhóm lớn hơn, nhận hoa hồng từ nhiều nhánh nhưng vẫn đảm bảo tính công bằng. Điểm đặc biệt của mô hình bán hàng đa cấp này là tính mở rộng cao, tạo cơ hội phát triển ngang bằng cho các thành viên tham gia. 

Mô hình bậc thang ly khai với các cấp, các nhánh có thể mở rộng quy mô và cơ hội phát triển là ngang nhau. 

4. Cách phân biệt đa cấp hợp pháp và phi pháp

Để bán hàng đa cấp an toàn và hiệu quả, bạn cần hiểu rõ cách nhận biết công ty đa cấp hợp pháp và tránh những mô hình phi pháp. Cụ thể là:

4.1. Đa cấp hợp pháp

Các công ty đa cấp hợp pháp thường tập trung vào chức năng chính là bán hàng và đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép hoạt động. Công ty hợp pháp có chính sách bán hàng, chế độ hoa hồng, cấp bậc, chế độ đãi ngộ cho người tham gia rõ ràng, đảm bảo tính minh bạch và lợi ích cho các bên. 

Đặc biệt, các công ty đa cấp kinh doanh các sản phẩm chất lượng, đã được kiểm định và có mạng lưới bán hàng rộng khắp. Những người tham gia vào các cấp nhánh của công ty sẽ được đào tạo chuyên nghiệp về kỹ năng bán hàng, nắm rõ sản phẩm, thành phần, công dụng để thuyết phục người mua chốt đơn. Đặc biệt, các công ty đa cấp hợp pháp tuyển dụng những nhánh trong mô hình chỉ phục vụ cho việc bán hàng.  

4.2. Đa cấp phi pháp

Đặc điểm dễ dàng nhận thấy ở các công ty đa cấp phi pháp đó là tập trung tuyển dụng người vào hệ thống thay vì bán sản phẩm. Cùng với đó, họ sẽ hứa hẹn với người tham gia về mức hoa hồng khủng, như ‘không phải đầu tư - bạn vẫn có thể có 100 triệu trong tay’. 

Khi đồng ý tham gia công ty đa cấp phi pháp, người quản lý bắt buộc bạn phải trả tiền để mua sản phẩm/ đặt cọc. Ngoài ra, nếu công ty đa cấp không cho phép người tham gia trả lại hàng trong 30 ngày kể từ khi nhận hàng thì bạn có thể nghi ngờ đây là hành động phi pháp. 

5. Có nên tham gia bán hàng đa cấp?

Bạn có thể tham gia đa cấp hợp pháp nếu có nhu cầu. Vì hình thức này mang lại nhiều lợi ích cho người tham gia như mức hoa hồng tốt, sản phẩm chất lượng, không phải ôm hàng với số lượng lớn,... 

Ngoài bán trực tiếp, nhiều người tham gia hình thức đa cấp cũng có thể xem xét bán hàng online để tiếp cận được nhiều khách hàng hơn. Để giúp kinh doanh hiệu quả với chi phí tối ưu, tăng trải nghiệm khách hàng, bạn đừng quên lựa chọn đơn vị vận chuyển uy tín, có tốc độ giao hàng nhanh cùng cước phí tiết kiệm. 

Giao Hàng Nhanh (GHN) là đơn vị vận chuyển chất lượng hàng đầu tại Việt Nam, được hàng nghìn shop, công ty lớn nhỏ tin chọn. Với năng lực xử lý và hoàn thành giao nhận cho hàng triệu đơn hàng trên khắp Việt Nam, đơn vị vận chuyển Giao Hàng Nhanh mang đến cho shop nhiều quyền lợi thiết thực như: 

• Giao hàng nhanh, miễn phí lấy hàng: Giao Hàng Nhanh Express đảm bảo hoàn thành đơn hàng chỉ trong 24 giờ với đơn nội thành, 1 - 2 ngày đơn Hà Nội - Sài Gòn. Đặc biệt, khi shop lên đơn, shipper GHN đến tận shop/ kho hàng để lấy hàng hoàn toàn miễn phí, giúp shop tiết kiệm thời gian và chi phí. 

• Cước phí hợp lý: Cước phí Giao Hàng Nhanh chỉ từ 15,5K/ đơn hàng thường, 4K/kg cho 20kg đầu tiên với đơn hàng nặng. Đây là bảng giá cước hợp lý cho mọi shop từ nhỏ đến vừa, giúp shop tối ưu chi phí hiệu quả. 

• Tích hợp phần mềm quản lý bán hàng: GHN Express hiện đang được tích hợp trên nhiều phần mềm quản lý bán hàng phổ biến như TPOS, Pancake, Nhanh.vn, Nobita,... Nhờ đó shop có thể quản lý các hoạt động bán hàng, lên đơn, theo dõi đơn hàng trên cùng một hệ thống nhanh chóng và tiện lợi. 

• Có nhiều tính năng hỗ trợ bán hàng: Như Giao Thất Bại - Thu Tiền, Giao 1 phần - Trả 1 phần, Cảnh báo bom hàng,... giúp shop tối chi phí vận chuyển do khách hàng boom hàng/ hoàn hàng hiệu quả. 

GHN hỗ trợ shop giao mọi đơn hàng đến muôn nơi nhanh chóng với giá tốt. 

>> Đăng ký trở thành đối tác của GHN TẠI ĐÂY hoặc chọn logo của thương hiệu trên các phần mềm quản lý bán hàng để trải nghiệm dịch vụ vận chuyển uy tín, giao nhanh - giá tốt. 

6. Vì sao bán hàng đa cấp phi pháp ngày càng phổ biến?

Nhiều đối tượng đã lợi dụng các đặc điểm của mô hình bán hàng đa cấp, đặc biệt là quyền lợi về tiền hoa hồng để phát triển công ty đa cấp phi pháp và lôi kéo nhiều người tham gia. Trong quá trình hoạt động phi pháp, những đối tượng này đã sử dụng các cách thức để mở rộng mạng lưới như: 

• Thao túng cảm xúc: Những quản lý trong công ty đa cấp phi pháp sử dụng rất nhiều chiêu trò đánh vào cảm xúc, tâm lý của người tham gia. Họ sẽ vẽ nên bức tranh tương lai với công việc nhẹ nhàng, chỉ cần tuyển dụng, hàng tháng người tham gia có thể thu về hàng chục, hàng trăm triệu dễ dàng.

• Hứa hẹn kiếm tiền nhanh: Lợi dụng tâm lý mong muốn kiếm tiền nhanh chóng, các quản lý bán hàng đa cấp phi pháp thường cam kết các mức hoa hồng cao khi tham gia vào hệ thống này. Từ những điều đó, số lượng người tham gia hoạt động đa cấp lừa đảo ngày càng nhiều. 

7. Cách tránh bị lừa đảo đa cấp

Để bảo vệ bản thân và tài sản khỏi những mô hình đa cấp phi pháp, bạn có thể áp dụng một số phương pháp sau: 

7.1. Hiểu rõ bản chất của kinh doanh đa cấp

Việc nắm rõ bán hàng đa cấp là gì, cách thức hoạt động, sản phẩm của công ty,... trước khi tham gia là rất quan trọng. Điều này giúp bạn nhận biết được dấu hiệu của các công ty đa cấp phi pháp, từ đó tránh bị lừa đảo tham gia vào hệ thống đó. 

7.2. Cẩn thận trước các lời mời bán hàng

Mặc dù tiền hoa hồng cao rất hấp dẫn, tuy nhiên bạn cần giữ một cái đầu lạnh, suy xét nhiều khía cạnh, khả năng thực tế của những quyền lợi mà bên công ty đa cấp đưa ra. Cùng với đó, các đơn vị đa cấp phi pháp có thể kích thích tâm lý của bạn thông qua những cuộc hội thảo hoành tráng, xa hoa. Lúc này, bạn phải thật tỉnh táo để không bị dụ dỗ và tin theo những lời hứa hẹn xáo rỗng. 

7.3. Kiểm tra kỹ thông tin công ty bán hàng

Các công ty bán hàng đa cấp hợp pháp sẽ được nhà nước cấp giấy phép hoạt động rõ ràng. Do vậy, bạn có thể dễ dàng tra cứu thông tin công ty trên mạng về mã số thuế, mã số công ty, giấy phép đăng ký,... Từ đó chắc chắn rằng công ty đa cấp có hoạt động hợp pháp hay không. 

Bạn có thể tìm hiểu công ty đa cấp trên mạng, các trang web uy tín để kiểm tra đã đăng ký kinh doanh và được cấp phép hoạt động hay chưa. 

Trên đây là toàn bộ thông tin giúp bạn hiểu rõ bán hàng đa cấp là gì và cách nhận biết công ty đa cấp hợp pháp hay lừa đảo. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích, giúp tránh rủi ro từ mô hình đa cấp phi pháp và lựa chọn được hướng kinh doanh an toàn, hiệu quả.